Οι κύριοι άξονες της υγιεινοδιαιτητικής αγωγής περιλαμβάνουν:
1. ελάττωση της πρόσληψης κορεσμένων λιπών.
Λίπη που περιέχονται στο κόκκινο κρέας, τα τυριά, το βούτυρο, το πλήρες γάλα και το γιαούρτι ονομάζονται κορεσμένα λίπη. Έτσι θα πρέπει να περιορισθεί η κατανάλωση των τροφών αυτών π.χ. κόκκινο κρέας μόνο μια φορά την εβδομάδα,. γάλα με 1.5% λιπαρά κτλ.
2. ελάττωση πρόσληψης χοληστερόλης.
Μεγάλη περιεκτικότητα σε χοληστερόλη έχουν τα όργανα ζώων (ήπαρ, νεφροί, μυελός), τα αυγά κ.λπ. έτσι η λήψη ζωικών λιπών (αυγών) θα πρέπει να περιορίζεται σε μια φορά τον μήνα.
3. αντικατάσταση των κορεσμένων λιπών με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.
Κυριότερο μονοακόρεστο λιπαρό οξύ είναι το ελαϊκό που βρίσκεται στο ελαιόλαδο. Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα διακρίνονται σε ω-6 και τα ω-3 λιπαρά οξέα. Τα ω-6 λιπαρά οξέα είναι τα φυτικά έλαια (καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο), ενώ τα ω-3 λιπαρά οξέα βρίσκονται στα ιχθυέλαια και στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλες, τόνος, γαύρος) και μειώνουν τα τριγλυκερίδια.
4. αύξηση πρόσληψης φυτικών στερολών.
Οι φυτικές στερόλες προέρχονται από φυτικά έλαια δημητριακών, ξηρών καρπών και λαχανικών.
5. ελάττωση του σωματικού βάρους για τους υπέρβαρους ή παχύσαρκους.
Κύριος στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης της παχυσαρκίας παραμένει η απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη δημιουργία αρνητικού ισοζυγίου ενέργειας. Είναι λάθος να καταφύγει ο παχύσαρκος σε χειρουργική ή φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, προτού αποτύχει η φυσική προσπάθεια, γιατί οι μέθοδοι αυτές δεν στερούνται σοβαρών παρενεργειών, που πολλές φορές θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τη ζωή του παχύσαρκου. Πριν “ενοχοποιηθεί” ένα παχύσαρκο για τον τρόπο ζωής του, πρέπει να αποκλεισθούν σπάνιες παθολογικές περιπτώσεις, όπως π.χ. υποθυρεοειδισμός, πολυκυστικό σύνδρομο ωοθηκών κ.ά.
6. αύξηση της σωματικής άσκησης.
Για να έχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα χρειάζεται σωματική άσκηση 3-5 φορές την εβδομάδα σε ένταση και ρυθμό που να διατηρεί την καρδιακή συχνότητα στο επιθυμητό επίπεδο για 20-45 λεπτά, καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης. Συστήνεται ως καταλληλότερη η αερόβια άσκηση η οποία γυμνάζει την καρδιά και το υπόλοιπο σώμα. Έτσι απελευθερώνονται προστατευτικές ουσίες από τους μυς του σώματος και τον εσωτερικό χιτώνα των αρτηριών, οι οποίες παρεμποδίζουν τη θρόμβωση του αίματος και συμβάλλουν στο σπάσιμο της αθηρωματικής πλάκας που βρίσκεται στα τοιχώματα των αρτηριών.
Πρόληψη κατά της χοληστερίνης
Η χοληστερίνη είναι μια ουσία απαραίτητη για τη σύνθεση των βασικών ορμονών του οργανισμού και αποτελεί συστατικό του ανθρώπινου κυττάρου απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του.
Σε περιπτώσεις που η χοληστερίνη είναι πολύ αυξημένη – κυρίως η κακή χοληστερίνη (LDL) – τότε υπάρχει κίνδυνος να αποθηκεύεται στα τοιχώματα των αρτηριών και έτσι δημιουργείται η λεγόμενη αθηρωμάτωση με τις γνωστές συνέπειες.
Πόσο επηρεάζει την Kαρδιά;
Η αύξηση της χοληστερίνης στο αίμα προκαλεί εναπόθεση λίπους στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών.
Οι εναποθέσεις αυτές ονομάζονται αθηρωματικές πλάκες και η διαδικασία του σχηματισμού των αθηρωματικών πλακών ονομάζεται αθηρωμάτωση.
Λόγω της αθηρωμάτωσης οι αρτηρίες χάνουν την ελαστικότητά τους και προκαλείται στένωση του αυλού των αρτηριών.
Αποτέλεσμα αυτών είναι η ρήξη της αθηρωματικής πλάκας και η πλήρης διακοπή της ροής του αίματος.
Οι υψηλές τιμές χοληστερίνης και ιδιαίτερα της κακής χοληστερίνης (LDL) θεωρούνται ένας από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου που προκαλούν εμφράγματα του μυοκαρδίου και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι για να προλάβουμε το έμφραγμα πρέπει να προλάβουμε την αθηρωμάτωση που το προκαλεί.
Έτσι, η προσπάθεια ελάττωσης της χοληστερίνης του αίματος στα άτομα που έχουν υψηλές τιμές αποτελεί αυτοσκοπό για την πρόληψη και θεραπεία κάθε αγγειακού επεισοδίου.
Προστασία έναντι της Χοληστερίνης
Γενικά, όταν τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης είναι κάτω από 100mg/dlτότε ένας άνθρωπος θεωρείται προστατευμένος.
Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις όπου γενετικά κάποιος διαθέτει στο συκώτι του αυξημένους υποδοχείς LDL χοληστερίνης θεωρείται προστατευμένος, γιατί οι υποδοχείς αυτοί δεσμεύουν την κακή χοληστερίνη (LDL).
Υψηλή Χοληστερίνη: Τι πρέπει να κάνουμε;
Σε γενικές γραμμές, πρέπει να ακολουθούνται οι παρακάτω οδηγίες. Η τροφή πρέπει να περιλαμβάνει φυτικές ίνες, όπως λαχανικά, φρούτα και όσπρια, το κρέας πρέπει να είναι κοτόπουλο ή γαλοπούλα (στήθος) και λιγότερο συχνά άπαχο μοσχάρι, το λάδι που χρησιμοποιείται στα φαγητά πρέπει να είναι ελαιόλαδο.
Επίσης θα πρέπει να καταναλώνονται τυριά φτωχά σε λίπος (ανθότυρο), να αποφεύγονται γλυκά ή παγωτά με κρέμα γάλακτος.
Η άσκηση και η απώλεια βάρους επίσης βοηθά στο να αυξηθεί η HDL και να βελτιωθεί η “ποιότητα” της LDL.
Σε περιπτώσεις βέβαια που δεν μπορεί να αποφευχθεί η φαρμακευτική αγωγή τότε στην περίπτωση της πρωτογενούς πρόληψης της στεφανιαίας νόσου (δηλαδή άνθρωποι που δεν νοσούν, αλλά έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερίνης ή/και άλλους παράγοντες κινδύνου) η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής θα γίνει, αφού προηγηθεί για 3 μήνες υγιεινοδιαιτητική αγωγή και εφόσον δεν επιτευχθούν οι στόχοι της LDL χοληστερόλης.
Στην περίπτωση όμως της δευτερογενούς πρόληψης της στεφανιαίας νόσου (δηλαδή ανθρώπων που πέρασαν έμφραγμα μυοκαρδίου ή έχουν αποδεδειγμένα στεφανιαία νόσο) η χορήγηση στατινών συνοδεύεται από πρόσθετα οφέλη.
